Terug in de tijd: 80’s en 90’s

Om een goed antwoord op deze stelling te geven is het voor mij noodzakelijk om terug te gaan in de tijd. DJ’en bestaat in Nederland sinds de jaren 70 maar kwam pas echt tot bloei in de jaren 80. Toen moest je als DJ veel moeite doen om een goede DJ te zijn: heel erg veel geld uitgeven aan platen, uren zoeken naar die ene plaat die je hoorde op de radio (Shazam bestond nog niet) en eindeloos oefenen om te leren beatmatchen. In de jaren 90 kwam er door de introductie van de CD-speler met pitch control, de mogelijkheid om ook met CD’s te kunnen DJ’en maar de mogelijkheden waren nog beperkt. Het was niet mogelijk om te scratchen waardoor de CD-speler voor liefhebbers van hip-hop geen optie was. Andere DJ’s bleven trouw aan vinyl omdat zij vonden dat vinyl beter klinkt op een grote installatie of niet wilden wennen aan een nieuwe techniek. Voor het grote publiek werden CD’s de nieuwe standaard: kleiner en minder kwetsbaar voor beschadigingen en geen overslaande platen meer. Platen verdwenen voor een groot deel uit de winkels en de woonkamer en vonden hun weg naar rommelmarkten of de vuilstort.

The new millennium

In het begin van de zero’s brak de CD pas echt door bij de DJ’s. Ik noem hier drie belangrijke ontwikkelingen: de introductie van de Pioneer CDJ1000 in 2001. Dit werd omarmd door de professionele DJ’s omdat de techniek en lay-out van de CDJ1000 goed aansloot op hun wensen. De lay-out van de CDJ1000 heeft gelijkenissen met de platenspeler en biedt mogelijkheden die met een draaitafel niet mogelijk zijn, zoals het vasthouden van het master tempo en het instellen van een cue-point. Hierdoor kon je op een andere manier dan met vinyl van je CD-speler een instrument maken. De CDJ1000 kon ook zelf-gebrande CD’s afspelen (wat in het begin niet iedere CD-speler kon), waardoor DJ’s hun zelfgemaakte muziek op een gebrande CD konden afspelen. Zo werd het mogelijk om overdag in de studio een track te maken en ’s avonds in de club te draaien. Daarnaast waren CD’s makkelijker mee te nemen in het vliegtuig als handbagage dan een platenkoffer in het bagageruim. Het werd begin 2000 ook mogelijk om muziek te downloaden en op een CD te branden. Dit droeg duidelijk bij aan de populariteit van het DJ-vak. Het werd hierdoor namelijk een stuk eenvoudiger en goedkoper om muziek te verzamelen.

Digitaal DJ’en

Veel DJ’s hebben in de zero’s een overstap gemaakt van vinyl naar CD’s, of hebben gekozen voor een combinatie van de twee technieken. Bij een kleine groep (voornamelijk uit de hiphop scene) is de plaat altijd gebleven. Voor hen werd het ook een statement om vast te blijven houden aan een analoog oldskool medium. Ondertussen werd het voor de vinyl-liefhebber steeds lastiger om nieuwe platen te kopen terwijl downloaden van muziek steeds toegankelijker en meer geaccepteerd werd. Het downloaden zorgde vervolgens weer voor een nieuwe stroming: digitaal DJ’en met een laptop. Computerprogramma’s als Serato, Traktor en Virtual DJ stelden de DJ in staat om digitale audiobestanden van een computer te beïnvloeden via een draaitafel (DVS) of cd-speler, zodat men dezelfde controle en feel had als wanneer je een conventionele vinyl-plaat zou spelen. Later werden er ook aparte controllers geïntroduceerd, zodat een hele DJ-setup niet meer nodig was. Het zorgde ervoor dat voor een klein prijsje in iedere slaapkamer een DJ kon ontpoppen.

De hiphop-scene

Het interessante aan de digitale ontwikkeling is dat het in de hiphop-scene (die vasthoudt aan analoog met vinyl DJ’en) ook geaccepteerd werd om digitaal met een laptop en Serato of Traktor op het podium te DJ’en. Zelfs een van de grondleggers van de hiphop, Grandmaster Flash, gebruikte een laptop op het podium. De weerstand om gebruik te maken van digitale technieken heeft veel te maken met de historie van het DJ’en. De tijd, geld en moeite die de DJ destijds heeft moeten besteden aan het vakmanschap kreeg opeens een enorme waardevermindering of maakte juist een grote efficiëntieslag, afhankelijk van hoe je het bekijkt.

De jaren 2010

Eind 2009 introduceerde Pioneer de CDJ2000. Met deze speler werd het mogelijk om muziek van een USB-stick af te spelen. De DJ kon hierdoor de CD-mappen vervangen door slechts een simpele USB-stick met uren muziek. Mede hierdoor is de CD als medium bij het DJ’en bijna uitgestorven. De keerzijde van de digitale opmars is dat muziek geen tastbaar product meer is. De emotie van een MP3 ten opzichte van een plaat of CD met een geïllustreerde hoes is ver te zoeken. Dat is een belangrijke reden achter de revival van vinyl. Deze trend is ook door de DJ’s opgepakt. Vinyl is namelijk een uitstekende manier om emotie over te brengen op de dansvloer. Niet in de minste plaats om je als DJ te kunnen profileren als een liefhebber van muziek; als een persoon die moeite heeft gedaan om vinyl te verzamelen en de ambachtelijke techniek, zonder digitale hulpmiddelen, beheerst. Het is immers kinderlijk eenvoudig geworden om te DJ’en en het aantal DJ’s in Nederland is ontelbaar.

Conclusie

Er zijn tegenwoordig veel verschillende digitale platforms beschikbaar in alle prijsklassen om alle DJ’s tussen slaapkamer en voetbalstadions op een passende manier te kunnen bedienen. Ben je dan geen DJ als je met iets anders dan platen draait? Dat zou wat mij betreft wel een beetje kort door de bocht zijn. Er zijn namelijk heel veel DJ’s die het DJ-vak naar een hoger plan hebben getrokken met behulp van digitale technieken. Nieuwe technieken geeft ruimte aan nieuwe creatieve manieren om de muziek over te brengen op het publiek. Dat kan gemakzuchtig, maar ook vernieuwend en met passie uitgevoerd worden. Ik maak nog wel eens de vergelijking met het rijden in een oldtimer cabriolet versus een splinternieuwe luxe BMW en vraag dan welke auto lekkerder rijdt. Is het de cabrio op een zomerse dag touren door de polder of de BMW met airco en een heerlijk muziekje op de achtergrond? Beide opties kunnen fijn zijn of passend bij een moment. De keuze voor vinyl of digitaal laat ik aan de gebruiker. Naar mijn mening zou de vraag eerder moeten zijn:

‘Wanneer ben je een echte DJ?’ Laat hieronder een reactie achter!